Codex of Mehmet Uygun

Yazarlığını sanat tarihçisi Oğuz Erten’in, editörlüğünü ise sanat tarihçisi Dr. Özlem İnay Erten’in üstlendiği kitap, Uygun’un yirmi yıllık bir süre zarfında ürettiği ve “bir tür hayvan ansiklopedisi” olarak nitelendirdiği, “Yeryüzü Zevkleri Bahçesi” isimli resim serisine odaklanıyor. Oğuz Erten’in “fantastik hayvanlarla dolu ütopik bir dünya kurgusu” olarak ifade ettiği bu resim serisini Ortaçağ kodeksleriyle ilişkilendirerek, benzer formatta yayımlama düşüncesiyle hayata geçen kitapta, “Yeryüzü Zevkleri Bahçesi” isimli resim serisinin tamamına yer verildi. Sadece 57 adet özel baskısı yapılan kitap, kodekslerle benzer formatta ciltlenmeden ve ayrı nüshalar halinde bir araya getirilerek, deri kaplı bir kutu içinde nadir kitap meraklılarının ve sanat koleksiyoncularının beğenisine sunuluyor.  Kitapta yer alan “Yeryüzü Zevkleri Bahçesi” serisine ait 77 resmin tamamı Mehmet Uygun tarafından numaralandı ve imzalandı.  Tasarımından, baskısına ve cildine kadar her detayı özenle hazırlanan kitap, bu anlamda Türkiye’de yayımlanan sanatçı kitapları arasında bir ilk olma niteliğini taşıyor.

Kendine özgü renkleri ve düşsel dünyasıyla Türkiye’de figür resminin önde gelen isimlerinden biri olan Mehmet Uygun’un yaratıcılığının yanı sıra sanatsal yetkinliği ve uzun süreli üretkenliğini ortaya koyan “Yeryüzü Zevkleri Bahçesi” isimli resim serisi, hayvan ve insan karışımı fantastik figürlerin betimlendiği, metaforlarla örülü alternatif bir dünya kurgusu. Adını Hieronymus Bosch’un (1450-1516) “cennet ve cehennem” tasvirlerinin yer aldığı ünlü triptiğinden alan “Yeryüzü Zevkleri Bahçesi” isimli resim serisi, yaklaşık beş yüzyıl sonra bir sanatçının aynı kavramsal karşıtlığa günümüzden bir bakış önerisi.

Roma İmparatorluğu’nun ilk dönemlerinde parşömenden yararlanılarak yapılmaya başlanan kodeksler, basit olarak tabletlerin kitap şeklinde bir araya getirilmesinden oluşturulur. Zamanla tablet yerine önce parşömenler, sonrasında da kâğıtlar kullanılmaya başlanır ve bu yeni kitap şekline “kodeks” adı verilir. Matbaanın kullanılmaya başlamasına kadar kodeksleri el yazması kitaplar oluşturur. 8. yüzyılın sonlarına doğru el yazması kitaplar gerçeküstü hayvanlarla süslenirler ve sadece fantastik hayvanlar üzerine yazılmış ve resimlenmiş kodeksler ortaya çıkmaya başlar.  Erken tarihlerden modern zamanlara kadar insanoğlunun doğayı ve içinde yaşayan varlıkları kayıt altına alma girişimleri bazı hayal gücü yüksek yaratıcıların yeni dünyalar kurgulamasına da olanak tanır. Bir ütopya olarak yeni bir dünya kuran modern dünyanın sanatçılarından biri de Mehmet Uygun’dur. Uygun’un yirmi yıla yakın bir zamanda oluşturduğu bu ütopik dünya, sanat tarihinin en sıra dışı ressamlarından biri olan Bosch’tan ilhamla “Yeryüzü Zevkleri Bahçesi” ismi ile günümüzün alternatif bir kodeksine dönüşüyor.